Odszedł prof. Władysław Bartoszewski
Z wielkim smutkiem przyjęliśmy informację, że w piątek zmarł nasz wielki przyjaciel i orędownik – prof. Władysław Bartoszewski. Warto przypomnieć w tym miejscu sylwetkę tego niezwykłego człowieka.
Władysław Bartoszewski – (ur 19.02.1922 w Warszawie) pisarz, historyk, dyplomata, były minister spraw zagranicznych III Rzeczpospolitej. We wrześniu 1939 uczestniczył w cywilnej obronie Warszawy. Wiosną i latem 1940 roku pracował w Polskim Czerwonym Krzyżu. Od 19 września 1940 do 8 kwietnia 1941 osadzony był, jako jedna z ofiar akcji hitlerowskich przeciw inteligencji polskiej, w obozie koncentracyjnym Auschwitz – Birkenau. (więzień nr 4427). Po zwolnieniu z obozu – w wyniku starań Międzynarodowego Czerwonego Krzyża – studiował na tajnym uniwersytecie warszawskim i działał od lata 1942 w konspiracyjnej organizacji katolickiej Front Odrodzenia Polski, pracując następnie w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej oraz Departamencie Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj.
Brał udział w 1942 w utworzeniu w Warszawie tajnego Komitetu Pomocy Żydom, a następnie Rady Pomocy Żydom kryptonim „Żegota”( za działalność w niej został wyróżniony tytułem „Sprawiedliwy wśród narodów świata” przyznawany przez instytut Yad Cashem w Jerozolimie, a w 1991 został obywatelem honorowym państwa Izrael).
Uczestniczył w powstaniu warszawskim, odznaczony krzyżem walecznych i srebrnym krzyżem zasługi z mieczami. Porucznik Armii Krajowej. Po powstaniu pełnił dalszą służbę w Komendzie Głównej Armii Krajowej, a w 1945 w Delegaturze Sił Zbrojnych na kraj w Warszawie. Po wojnie dwukrotnie aresztowany (listopad 1946 – kwiecień 1948 i grudzień 1949 – sierpień 1954).
Członek Związku Literatów Polskich (do sierpnia 1983), od 1972 sekretarz generalny PEN- Clubu. W roku akademickim 1977/78 jeden z założycieli i sygnatariuszy deklaracji Towarzystwa Kursów Naukowych oraz wykładowca „Uniwersytetu latającego”. Współzałożyciel – XII 1980 – Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. W latach 1962 – 1982 współpracownik Radia Wolna Europa w Polsce.
Internowany 13 grudnia 1981 przebywał do kwietnia 1982 w ośrodku odosobnienia w Jaworzu na Pomorzu Zachodnim. Bibliografia jego prac obejmuje 40 książek i 1200 artykułów naukowych. Za swoją działalność wielokrotnie wyróżniony w kraju i za granicą. Kawaler Orderu Orła Białego , doktor honoris causa uniwersytetów w Londynie, Baltimore, Marburgu, Wrocławiu i Warszawie. Laureat w 2008 Europejskiej Nagrody Praw Obywatelskich. Członek honorowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Jednak to nie liczne tytuły i oszałamiający dorobek naukowy i polityczny decydowały o wielkości profesora Bartoszewskiego. Był jednych z ostatnich, autentycznych gigantów ostatniego stulecia, prawdziwym autorytetem moralnym. Zawsze stawał po stronie słabszych, pokrzywdzonych, cierpiących. Cała jego misja publiczna skoncentrowana była na pomocy i solidarności wobec wykluczonych.
W osobie profesora Bartoszewskiego, my Romowie, posiadaliśmy wielkiego przyjaciela, który zawsze wspomagał nas słowem i czynem, często będąc naszą ostatnią ostoją. Zawsze wypowiadał się stanowoczo i dobitnie przeciwko wszelkim próbom dyskryminacji i przemocy wobec naszej społeczności. Wspierał wszelkie nasze inicjatywy edukacyjne, kulturalne i społeczne.
Zawsze służył pomocą, radą, swoim wybitnym intelektem.
Wniósł także ogromny wkład w proces upamiętniania romskiego holocaustu. Jako więzień KL Auschwitz, świadek historii, zawsze podkreślał w trakcie pełnienia najwyższych stanowisk państwowych, zarówno na arenie krajowej jak międzynarodowej, że Romowie w okresie II wojny światowej podlęgali takiej samej eksterminacji jak Żydzi.
Na każdym kroku i przy każdej sposobności walczył o uznanie romskiego holocaustu. Zawsze będziemy pamiętać twoje zaangażowanie na rzecz uznania i zrównania praw ofiar holokaustu i nazistowskich prześladowań oraz zbrodni na romskiej.
Nieoceniona była jego rola w inspirowaniu tworzenia w Polsce miejsc upamiętniających ofiary nazistowskich zbrodni przeciwko ludności romskiej.
Nigdy nie zapomnimy o zaangażowaniu, pomocy i wsparciu naszej inicjatywy powstania stałej wystawy dokumentującej zagładę romską w bloku XIII na terenie KL Auschwitz- Birkenau w 2001 oraz rozwinięciem tej wystawy pt: „Zagłada Romów europejskich oraz rasizm w współczesnej Europie” w 2006 roku w warszawskiej „Zachęcie” .
Prof. Bartoszewski zawsze pamiętał o upamiętnieniu dnia 2 sierpnia likwidacji obozu romskiego w KL Auschwitz. W corocznie organizowanych przez nas obchodach brał czynny udział, wspierał nas, solidaryzował się z rodzinnymi zamordowanych, zawsze był wtedy obecny, by dzielić z nami żałobę, jeśli nie fizycznie, to zawsze duchem i sercem.
Wskazywał także przy wielu okazjach, że przez dziesięciolecia narodowosocjalistyczne ludobójstwo popełnione na Romach było wypierane z historycznej pamięci Europy.
W uznaniu roli i zasług jakie poniósł na rzecz społeczności romskej w Polsce i Europie, prof. Bartoszewski został w 2008 r. pierwszym, historycznym laureatem Europejskiej Nagrody Praw Obywatelskich Sinti i Romów.
W uzasadnieniu Członkowie kapituły nagrody uznali, że prof. Bartoszewski od wielu lat w swoich wystąpieniach i publikacjach przypominał o romskich ofiarach Holocaustu, a jako osoba niezwykle wpływowa zawsze wspierał romską mniejszość w Europie.
Będzie nam brakowało twojej niespożytej energii, entuzjazmu, poczucia humoru, wrażliwości. Na zawsze zostaniesz w naszych umysłach i sercach.
Odpoczywaj w pokoju, przyjacielu.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
Stowarzyszenia Romów w Polsce
