9 maja 2016 minęło 10 lat od śmierci Jerzego Ficowskiego – Stowarzyszenie Romów w Polsce

Jerzy Ficowski – poeta, eseista, autor tekstów piosenek, prozaik, tłumacz.

Urodził się w Warszawie 4 września 1924 roku. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, w 1943 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony na Pawiaku. Udało mu się wyjść z więzienia i podczas Powstania Warszawskiego walczył w pułku „Baszta”. Po powstaniu Ficowski trafił do niemieckiej niewoli. Był więźniem obozów jenieckich na terenie Rzeszy. Do Polski powrócił tuż po wyzwoleniu w 1945.

Po wojnie przez przeszło dwa lata ukrywał się przed Służbą Bezpieczeństwa w romskim taborze. Tam poznawał język, obyczajowość i codzienne życie romskiej społeczności. Wtopienie się w tę społeczność dawało Ficowskiemu także ważne wówczas poczucie bezpieczeństwa. Wśród Romów ubecy nie mogli pisarza inwigilować. W jego poezji wyraźnie można dostrzec ślady romskich pieśni. Ficowski przekładał także poezję romską na język polski. Efektem tych zainteresowań i badań był wydany w 1953 tom szkiców poświęconych historii i życiu Romów pt. „Cyganie polscy”. Ficowski sięgnął tutaj do źródeł, przedstawiał dzieje naszego narodu poczynając od XV w. , przywołał legendy i fakty wiążące się z barwną kulturą romską. Na tym jednak nie poprzestał i swoje badania nad dziejami Romów prowadził dalej. Kolejna, znacznie poszerzona i rozbudowana monografia Romów, tym razem zatytułowana „Cyganie na polskich drogach”, ukazała się w 1965 roku.

Podczas swojej taborowej wędrówki Jerzy Ficowski zaprzyjaźnił się z romską poetką Papuszą (Bronisławą Wajs). Dostrzegł wartość literacką improwizowanych pieśni Papuszy i namówił ją do ich spisywania. Od 1956 r. wyszły drukiem trzy tomiki wierszy poetki w tłumaczeniu Ficowskiego.

W późniejszych latach ukazały się jeszcze: m.in. zbiór baśni romskich „ Gałązka z drzewa słońca” ( 1965), „Cyganie na polskich drogach” wyd. 2 poprawione (1985),  „ Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje” (1989).

Do chwili obecnej książki Ficowskiego są podstawowym źródłem informacji o społeczności Romów w Polsce. 

Fot. P.Wójcik