Oświadczenie Stowarzyszenia Romów w Polsce w sprawie wzmożenia działań pr

Oświadczenie

Stowarzyszenia Romów w Polsce w sprawie wzmożenia działań prokuratury i policji przeciwko mowie nienawiści w domenie publicznej, w tym w Internecie. 

Codziennie media informują, że po po zabójstwie Pawła Adamowicza Prezydenta Gdańska organy ścigania tj. prokuratura i policja rozpoczęły na poważnie traktować swoje obowiązki w zakresie zwalczania mowy nienawiści sączącej się głównie z Internetu. W kraju zatrzymano już kilkanaście osób nawołujących do zabójstw i ataków głównie na polityków, ale także na inne osoby, w tym reprezentujące mniejszości narodowe i etniczne. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji stwierdził, że działania policji będą konsekwentne i surowe. Kierownictwo Prokuratury Generalnej zapowiedziało przeszkolenie 105 prokuratorów, głównie rejonowych, którzy będą się specjalizować w zwalczaniu przestępstw z nienawiści. Wskazane działania są niewątpliwie bardzo oczekiwane i potrzebne, ale czy to nie jest deja vu? W Kodeksie karnym istnieją już dawno przepisy art. 119, art. 256 i art. 257, których prawidłowe stosowanie powinno w praktyce wyeliminować mowę nienawiści z życia publicznego. Nadto nadal obowiązują wydane jeszcze przez Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta Wytyczne, dotyczące zwalczania wskazanych przestępstw, które z niewiadomych powodów nie są stosowane. W takiej sytuacji trzeba trzymać kciuki, by akcja organów ścigania nie miała charakteru jednorazowego, zaś po akcji wszystko wróci do „normy”. Doskonale pamiętamy czasy sprzed kilku lat, gdy ówczesny Prokurator Generalny Andrzej Seremet zapowiedział wielką ofensywę przeciwko mowie nienawiści. W dniu 26 lutego 2014 r. wydał on Wytyczne w zakresie prowadzenia przez prokuratorów postępowań o przestępstwa z nienawiści. Akt ten skierowany był też do policji („Wytyczne są wiążące dla wszystkich organów uprawnionych do prowadzenia postępowania przygotowawczego”). Prokurator Generalny stwierdził w Wytycznych, iż: 1) w prokuraturach mają być wyznaczeni prokuratorzy specjalizujący się w sprawach o przestępstwa z nienawiści (obecnie ponownie mają być powołani); 2) sprawy te winny być poddane wnikliwemu wewnętrznemu nadzorowi; 3) każde postępowanie z tego zakresu uznaje się za sprawę dużej wagi, która może być objęta zwierzchnim nadzorem służbowym. 

Natomiast w dniu 27 października 2014 r. w kolejnych Wytycznych w sprawach związanych z przestępstwami dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu Prokurator Generalny expressis verbis (wprost) wskazał obowiązki prokuratorów i policji. Należy je także przypomnieć, gdyż mimo upływu ponad 4 lat są nadal aktualne i winny być bardzo pomocne dla prokuratorów prowadzących sprawy z nienawiści w Internecie a także dla osób zawiadamiających Prokuraturę o popełnieniu tych przestępstw. 

Co zawierają te Wytyczne?

3) W trakcie przesłuchania pokrzywdzonego należy uwzględnić, czy treści i obrazy stanowiące przedmiot postępowania wpłynęły na zachowanie innych osób, w realizacji znamion czynów zabronionych (w zakresie podżegania, znieważenia, naruszenia nietykalności cielesnej) a także szerzenia mowy nienawiści tworzące poczucie zagrożenia.

7) Jeśli nie jest w obecnym stanie prawnym możliwe dokonanie przeszukania na odległość w przypadku ustalenia, iż urządzenia lub zasoby znajdują się poza granicami Polski – to należy skierować wniosek do władz innego kraju o udzielenie pomocy prawnej.

W przedstawionym stanie prawnym Stowarzyszenie Romów w Polsce w okresie ostatnich kilku lat skierowało do różnych jednostek Prokuratury kilkadziesiąt zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa m.in. z art. 119, art. 256 i art. 257 Kodeksu karnego (mowa nienawiści, groźby karalne, ksenofobia, rasizm). Wszystkie zawiadomienia zakończyły się odmową wszczęcia postępowania lub w jednym przypadku umorzeniem postępowania wcześniej wszczętego. W każdym przypadku prokurator jako uzasadnienie podawał brak znamion czynu zabronionego, mimo, że w świetle w/w Wytycznych czyny te winny być ścigane i to nawet nie na wniosek, lecz z urzędu .

Wobec powyższego Stowarzyszenie liczy na generaalna zmianę w podejściu przez Prokuraturę do zgłaszanych zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa z mowy nienawiści, także zawiadomień dotyczących naszej mniejszości.

Roman Kwiatkowski

Prezes Zarządu