26 lutego 2024 roku to 81-ta rocznica pierwszego transportu deportacyjnego Romów do KL Auschwitz-Birkenau.

Stowarzyszenie Romów w Polsce, Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu oraz Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau zapraszają na upamiętnienie 81. rocznicy pierwszego transportu Romów do Kl Auschwitz-Birkenau. 

Uroczystość odbędzie się 26 lutego o godzinie 10-00 przy bocznicy kolejowej, tzw. ,,Judenrampe”, przy ulicy Piwnicznej. Po symbolicznym zapaleniu zniczy, uczestnicy oddadzą hołd pod pomnikiem na terenie byłego obozu romskiego ,,Zigeunerlager” na odcinku B II e (teren obozu Auschwitz II-Birkenau).

26 lutego 1943 r. gdy przyjechał pierwszy transport z Niemiec z mężczyznami, kobietami i dziećmi, wyładowano ich na „Judenrampe” w Birkenau. Po dotarciu do Birkenau zostali umieszczeni w jeszcze niewykończonym odcinku obozu B II e, który otrzymał nazwę „Zigeunerlager”.

Ogółem do „Zigeunerlager” deportowano, w ciągu 17 miesięcy jego istnienia, ponad 22 000 osób, z których prawie 21 000 zostało zarejestrowanych jako więźniowie obozu. Najwięcej spośród nich pochodziło z Niemiec i Austrii – 13 108 osób (62,59 proc.). Romowie deportowani z Protektoratu Czech i Moraw stanowili drugą pod względem liczebności grupę – 4380 osób (20,91 proc.). 1273 Romów (6,08 proc.) uwięzionych w obozie pochodziło z terenu Polski. 1014 osób (4,84 proc.) było tzw. bezpaństwowcami, deportowanymi z III Rzeszy. 145 osób (0,69 proc.) było Romami francuskimi, 139 (0,66 proc.) – holenderskimi, 121 (0,58 proc.) – belgijskimi. 126 osób (0,6 proc.) pochodziło z terenów Jugosławii.

Oprócz wymienionych w obozie zarejestrowano 34 Romów węgierskich (0,16 proc.), 27 rosyjskich (0,13 proc.), 22 litewskich (0,11 proc.), 20 norweskich (0,1 proc.) oraz 2 hiszpańskich (0,01 proc.). Do tego należy dodać 532 osoby (2,54 proc.), co do których nie można jasno określić przynależności państwowej. Podana statystyka nie uwzględnia Romów pochodzących głównie z Polski, którzy nie byli rejestrowani i zostali zabici w komorach gazowych wkrótce po przybyciu do obozu.

Relacja Antonína Absolona, więźnia Zigeunerfamilienlager.

APMA-B. Zespół Oświadczenia,

t. 80, 84-88.

Przybycie do Zigeunerfamilienlager

W końcu doszliśmy do jednej wielkiej bramy, gdzie nam się kazali zatrzymać i tam nas zaczęli liczyć. Potem szliśmy po szerokiej drodze pomiędzy drewnianymi barakami do jednego z nich, gdzie musieliśmy położyć nasze rzeczy. Potem nas wywoływali i ustawiali w szeregu, na ręce nam tatuowali numery (…). Przyszywali numery na ubrania i czerwoną farbą robili na nich krzyż, a na spodniach lampasy. Trwało to całą noc. Rano nas ustawili w szeregu, rzeczy musieliśmy zostawić w baraku i odprowadzili nas do sąsiedniego obozu (…). W tym budynku było wielkie pomieszczenie, gdzie wszyscy musieli się rozebrać do naga. To było okropne. Ludzie się nie chcieli rozbierać, ponieważ tam byli wszyscy razem, mężczyźni, kobiety i dzieci. Zaczął się krzyk, bicie i płacz. Dobrze pamiętam, jak moja najstarsza siostra, 16-letnia Božena, nie chciała się rozebrać (…). Esesmanka ją tłukła i zdzierała z niej ubranie, siostra krzyczała, płakała i broniła się. Ubranie musieliśmy związać tak, żeby było widać numer. Potem nas ostrzygli i ogolili. Tak wyglądaliśmy, że nie mogliśmy się poznać. (…) Potem nas zapędzili do zimnych,

lodowatych pryszniców. (…) W tym czasie dezynfekowali nasze ubrania, wywoływali nazwiska i numery i dostawaliśmy swoje ubrania z powrotem.

Auschwitz to wstrząsające świadectwo braku wartości ludzkiego życia, to przestroga i zobowiązanie dla obecnych i przyszłych pokoleń, by bez względu na okoliczności zawsze szanować ludzką godność.

Wszystkich chętnych do wzięcia udziału prosimy o kontakt mailowy:

stowarzyszenie@romowie.net lub telefoniczny 513958866

Oświadczenie

Stowarzyszenia Romów w Polsce

z dnia 30 stycznia 2024 r.

w sprawie utworzenia samorządowej instytucji kultury Województwa Małopolskiego – Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu

W dniu 28 grudnia 2023 r. Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął jednogłośnie historyczną dla obywateli polskich pochodzenia romskiego uchwałę w sprawie utworzenia w 2024 roku instytucji kultury pn.: Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu.

W dniu 30 stycznia Marszałek Województwa Małopolskiego Pan Witold Kozłowski powołał na stanowisko Dyrektora Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu Pana Władysława Kwiatkowskiego.

Piszemy „historyczną”, gdyż Centrum Historii i Kultury Romów będzie pierwszą i jedyną w Polsce publiczną instytucją kultury mającą za zadanie zachowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Romów w Polsce. 

Pomysłodawcą i inicjatorem utworzenia Centrum było istniejące od 1992 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce. Inicjatywa ta znalazła zrozumienie władz samorządowych województwa małopolskiego, które w publicznych wypowiedziach uznały Stowarzyszenie „za partnera posiadającego ogromną wiedzę i doświadczenie, co predysponuje je do działań na rzecz trwałej ochrony dóbr kulturowego dziedzictwa romskiego.” 

Należy przypomnieć, że pierwsze formalne starania Stowarzyszenia o powołanie Centrum miały miejsce już w 2014 roku. Pomimo wielu przychylnych dla inicjatywy uzgodnień z kierownictwem ówczesnego Urzędu Marszałkowskiego, aprobującej uchwały Komisji Kultury Sejmiku Województwa Małopolskiego sprawy nie udało się sfinalizować do końca poprzedniej kadencji Sejmiku. Tym większe więc podziękowanie małopolskim wojewódzkim władzom samorządowym w tym szczególnie Panu Marszałkowi Witoldowi Kozłowskiemu, oraz Pani Wicemarszałek  Iwonie Gibas.

Dziękujemy także wszystkim innym osobom oraz instytucjom, które przyczyniły się do sfinalizowania tak ważnej dla naszej mniejszości instytucji kultury. 

Czym będzie zajmować się Centrum Historii i Kultury Romów? Ze Statutu Centrum wynika, że do zakresu jego działań należeć będzie:

• zachowanie, pielęgnowanie i upowszechnianie wiedzy o historii, tradycji i kulturze Romów;
• upowszechnianie wiedzy o holokauście romskim i jego znaczeniu w rozszerzaniu i umacnianiu świadomości narodowej Romów;
• krzewienie idei tolerancji, przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji i wrogości, bez względu na rasę, religię czy pochodzenie;
• inicjowanie wydarzeń edukacyjnych i kulturalnych związanych z upowszechnieniem i dokumentowaniem historii , tradycji i kultury Romów, szczególnie mających na celu zachowanie i rozwój języka romani;
• tworzenie przestrzeni dla spotkań młodzieży romskiej z młodzieżą innych mniejszości narodowych mieszkających w Polsce stwarzających okazję do wzajemnego poznania się i dialogu, a także wypracowanie wspólnego głosu w sprawach dotyczących praw człowieka, tolerancji itp.;
• sprawowanie opieki nad romskimi twórcami, artystami i rzemiosłem artystycznym, promowanie ich twórczości i wspomaganie kształcenia wybitnych młodych romskich twórców i artystów.  

A czym będzie zajmowało się Stowarzyszenie Romów w Polsce po utworzeniu Centrum Historii i Kultury Romów? Nie martwimy się o brak pracy, gdyż poza zagadnieniami historii i kultury realizowanymi przez Centrum istnieje jeszcze ogrom spraw zaniedbanych przez władze publiczne negatywnie wpływających na codzienne funkcjonowanie obywateli polskich pochodzenia romskiego, w tym szczególnie zwalczanie antycyganizmu, dyskryminacji i stygmatyzacji w domenie publicznej, działania związane z likwidacją tzw. Programu romskiego, dyskryminującym podziałem przez Ministerstwo MSWiA środków dla mniejszości romskiej na cele związane z podtrzymywaniem tożsamości kulturowej. 

Roman Kwiatkowski

Prezes Zarządu Stowarzyszenia 

W dniu 22 stycznia 2024 r. Roman Kwiatkowski Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce, pełniący także funkcje członka Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz Wiceprzewodniczącego Rady Muzeum „Auschwitz-Birkenau” uczestniczył w Krakowie w Sympozjum zorganizowanym przez Europejskie Stowarzyszenie Żydowskie (EJA) w panelu dyskusyjnym pt. „Reakcja na rosnący antysemityzm w Europie – rozwiązania polityczne i legislacyjne”.

W panelu tym uczestniczyli: 

1) JE Miguel Angel Moratinos, podsekretarz generalny ONZ, wysoki przedstawiciel Sojuszu Cywilizacji Narodów Zjednoczonych (UNAOC);

2) Stefan Lovfen , premier Szwecji i przewodniczący Partii Europejskich Socjalistów (PES);

3) Kim Freidberg, dyrektor Rady Europejskiej ds. sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, w imieniu przewodniczącego Rady Europejskiej;

4) Roman Kwiatkowski, Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce i członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.

Prezes Stowarzyszenia zabrał w panelu głos, który publikujemy poniżej w całości.

1. Walka z antysemityzmem jest naszą wspólną sprawą. Antysemityzm wykracza poza nienawiść wobec Żydów i staje się wzorem dla nienawiści i prześladowań innych grup, w tym społeczności Romów, którą reprezentuję. Antysemityzm to rak, który atakuje i degeneruje zdrową tkankę życia społecznego.

– zarówno w przypadku antysemityzmu jak i antycyganizmu mamy do czynienia ze znaczącym wzrostem natężenia mowy nienawiści, tak w Internecie jak i poza nim;

– w obu przypadkach mamy do czynienia z daleko posuniętą tolerancją ze strony władz wobec przekonań i działań skierowanych przeciwko Żydom i Romom;

– jednostki i grupy o poglądach antysemickich są też częściej niż inni nastawione negatywnie do Romów;

– tak zwany nowy antysemityzm, skierowany przeciwko państwu Izrael i traktujący Żydów jako mniejszość niezasłużenie domagającą się przywilejów, znajduje odpowiednik w oskarżaniu Romów o niezasłużone przywileje w zakresie polityki społecznej.

Nasze badania i praktyczne doświadczenia naszej organizacji pozwalają na sformułowanie następujących rekomendacji odnośnie walki z antysemityzmem i antycyganizmem.

1. Rekomendujemy wywarcie presji społecznej na rządy i instytucje prawne (w szczególności na sądy i prokuraturę), aby zapewnić skuteczniejszą realizację istniejących regulacji prawnych dotyczących antysemityzmu i antycyganizmu.

2. Zalecamy skuteczniejszy monitoring mediów, zarówno elektronicznych jak i klasycznych, w celu usprawnienia walki z mową nienawiści. Wymaga to lepszej koordynacji i wymiany informacji pomiędzy podmiotami pozarządowymi a administratorami głównych portali internetowych, aby zwiększyć wrażliwość portali na antysemicką i antycygańską mowę nienawiści.

3. Sugerujemy współpracę i wymianę najlepszych praktyk pomiędzy władzami lokalnymi, które często okazują się najskuteczniejsze w zwalczaniu przejawów antysemityzmu i antycyganizmu.

4. Zalecamy rewizję programów pomocowych skierowanych szczególnie do społeczności romskich, ponieważ stygmatyzują one Romów i zwiększają wrogość wobec nich. Mniej kontrowersyjne byłoby wdrażanie programów socjalnych nie opartych na przynależności etnicznej, z których Romowie mogliby korzystać jako równi obywatele.

5. Zalecamy intensyfikację działań edukacyjnych mających na celu przekazywanie informacji o Żydach, Romach i Holokauście różnym grupom społeczeństwa.

Wypowiedź Prezesa Stowarzyszenia spotkała się z pozytywnym przyjęciem pozostałych członków panelu, w szczególności stwierdzenie, że Romowie w Polsce jak i w Europie nie oczekują od władz publicznych szczególnego traktowania a jedynie traktowania tak jak zwykłych obywateli w zakresie praw i obowiązków.

Stowarzyszenie Romów w Polsce

W dniu 18 listopada 2023 roku Międzynarodowa Rada Oświęcimska przyjęła jednomyślnie uchwałę w trybie obiegowym ws tragicznych wydarzeń w Izraelu. 

Poniżej przedstawiamy treść uchwały:

Międzynarodowa Rada Oświęcimska przy Premierze RP z najgłębszym bólem i żalem przyjmuje cierpienie niewinnych Ofiar – torturowanych, gwałconych, uprowadzonych i mordowanych przez terrorystów z Hamasu.

Pragniemy wyrazić naszą niewzruszoną solidarność z Izraelczykami i Żydami na całym świecie.

Zagrożone w swoim bycie Państwo Izrael ma prawo do samoobrony zgodnie z prawem międzynarodowym i zasadami humanitaryzmu. Istnienie wolnego, suwerennego i demokratycznego Państwa Żydowskiego jest jednym z gwarantów światowego pokoju.

Przekraczająca wyobraźnię nienawiść i przemoc stosowana przez terrorystów prowadzą wyłącznie do coraz większego i coraz powszechniejszego cierpienia – także cywilnej ludności Gazy, którą Hamas wykorzystuje jako żywe tarcze.

Niezbędnym pierwszym krokiem do zatrzymania przerażającej spirali śmierci i wojny – jest natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie wszystkich zakładników, czego żądamy z całą mocą.

Za wprowadzeniem ustawy głos oddali wszyscy członkowie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej :

Grzegorz Berendt – przewodniczący Polski historyk, naczelnik Biura Edukacji Publicznej w IPN w Gdańsku (2008-2013), wykładowca historii na Uniwersytecie Gdańskim, członek Rady Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego, zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (2017-2021), od 2022 r. dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Dani Dayan – zastępca przewodniczącego Od 2021 dyrektor Yad Vashem. Do niedawna konsul generalny Izraela W Nowym Jorku. Pełnił również funkcję przewodniczącego Rady Jesza (Yesha Council), grupy politycznej reprezentującej interesy osadników izraelskich na okupowanym Zachodnim Brzegu Jordanu. 

Albert Stankowski – zastępca przewodniczącego Polski historyk, członek Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce (2011-2015), współtwórca Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, były kierownik działu zbiorów niematerialnych. Doradca ds. kontaktów ze społecznością żydowską w POLIN, pomysłodawca i twórca portalu Wirtualny Sztetl, od 2018 r. dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego.

Marek Zając – sekretarz Rady Dziennikarz i publicysta. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, specjalizujący się w tematyce społecznej i religijnej. Przewodniczący Rady Fundacji Auschwitz Birkenau.

Colette Avital Izraelska dyplomatka i polityk pochodzenia rumuńskiego, ocalała z Holokaustu. Była posłanką do Knessetu z ramienia Izraelskiej Partii Pracy i Jednego Izraela (1999-2009) oraz m.in. konsulem generalnym Izraela w Nowym Jorku. Kierowała Centrum Organizacji Ocalałych z Holokaustu (Centre of Organizations of Holocaust Survivors) w Izraelu.

Zanet Battinou Dyrektor Muzeum Historii Greckich Żydów. Członkini greckiej delegacji w International Holocaust Remebrance Alliance. Muzeum, którym kieruje upamiętnia między innymi tragedię greckich Żydów w okresie okupacji niemiecko-włoskiej i śmierć Żydów deportowanych m.in. do KL Auschwitz-Birkenau.

Michael Berenbaum Dyrektor Instytutu Sigi Ziering, profesor Studiów Żydowskich na Amerykańskim Uniwersytecie Żydowskim (American Jewish University), wykładowca Przywództwa Społeczności Żydowskiej (Jewish Community Leadership). Był także redaktorem wykonawczym drugiego wydania Encyclopaedia Judaica. Był dyrektorem projektu nadzorującym tworzenie Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych (United States Holocaust Memorial Museum). Następnie pełnił funkcję prezesa i dyrektora generalnego Fundacji Historii Wizualnej Ocalałych z Shoah (Survivors of the Shoah Visual History Foundation).

Sara Bloomfield Od 1999 r. jest dyrektorem United States Holocaust Memorial Museum (Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych). Współzałożycielka National Institute for Holocaust Education (Narodowego Instytutu Holokaustu) oraz Center for Advanced Holocaust Studies (Centrum Zaawansowanych Studiów nad Holokaustem). Członek MRO (2006-2012). 

Piotr Cywiński Dyrektor Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista. Absolwent Uniwersytetu Marka Blocha w Strasburgu, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Od 2006 r. dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W latach 1996-2000 wiceprezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, w latach 2000-2010 jego prezes, a od 1996 r. członek jego zarządu. Wiceprzewodniczący Rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (2005-2014). Autor wielu publikacji na temat Holokaustu. Członek MRO i jej sekretarz (2000-2006).

Jan Erik Dubbelman Emerytowany pracownik Anne Frank House/Stichting w Holandii. Od 1982 zainicjował i nadzorował ponad 5 000 programów i prezentacji w 85 krajach na całym świecie.

ks. dr Paweł Gałuszka Prezes zarządu Fundacji Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu. Święcenia kapłańskie otrzymał w 2007 r. W latach 2010-2016 studiował na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Osoba rekomendowana do MRO przez kurię arcybiskupią w Krakowie.

Andras Heisler Prezes Federacji Gmin Żydowskich (Federation of Jewish Communities) na Węgrzech. Wiceprezes Światowego Kongresu Żydów (World Jewish Congress).

Christoph Heubner Ukończył studia na wydziale germanistyki, historii i polityki w Marburgu i Kassel. Literat i poeta, wieloletni współpracownik Aktu Znaku Pokuty Służby dla Pokoju i współzałożyciel Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży, wiceprezydent Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. 

Artur Hofman Urodzony w 1959 r. Polski działacz społeczności żydowskiej w Polsce, przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce od 2006 r., redaktor naczelny miesięcznika „Słowo Żydowskie”, przedstawiciel mniejszości żydowskiej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych; wiceprzewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, członek Rady Muzeum Getta Warszawskiego, członek Zarządu Europejskiego Stowarzyszenia Żydów.

Tomáš Kraus Dyrektor Instytutu Inicjatywy Terezińskiej. Współzałożyciel European Shoah Legacy Institute. Jedna z czołowych postaci Federacji Gmin Żydowskich w Czechach. 

Roman Kwiatkowski Współzałożyciel i przewodniczący Stowarzyszenia Romów w Polsce. Autor publikacji kulturalnych i popularnonaukowych, twórca pisma „Dialog — Pheniben”, członek jego kolegium redakcyjnego. Jest organizatorem corocznych obchodów upamiętniających likwidację obozu romskiego, tzw. Zigeunerlager w KL Auschwitz-Birkenau.

Ronald Lauder Przewodniczący Światowego Kongresu Żydów. Założyciel Fundacji Laudera. Od kilku dekad wspiera Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau. Dzięki jego wsparciu możliwe było stworzenie w Miejscu Pamięci profesjonalnych pracowni konserwatorskich.

Hannah Lessing Sekretarz Narodowego Funduszu Republiki Austrii dla Ofiar Narodowego Socjalizmu. Od maja 2001 r. zarządza Funduszem Rozliczenia Ogólnego dla Ofiar Narodowego Socjalizmu, a od 2010 r. Funduszem na rzecz Odnowy Cmentarzy Żydowskich w Austrii. Uczestniczyła w negocjacjach dotyczących kwestii odszkodowań w ramach Wspólnego Oświadczenia podpisanego w Waszyngtonie w styczniu 2001 roku.

Romani Rose Romski aktywista, przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów w Niemczech. Trzynastu członków jego rodziny zostało zamordowanych w niemieckich obozach koncentracyjnych. Wraz z przewodniczącymi mniejszości narodowych w Niemczech, Rose stoi na czele Rady Mniejszości, która została założona we wrześniu 2004 roku.

Marian Turski Marian Turski (ur. 26 czerwca 1926 jako Mosze Turbowicz w Druskienikach) — polski historyk, dziennikarz i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego, w latach 1956-1957 redaktor naczelny dziennika „Sztandar Młodych”, od 1958 kierownik działu historycznego i publicysta tygodnika „Polityka”. W czasie okupacji hitlerowskiej przesiedlony do Litzmannstadt Ghetto (1942), a następnie więziony w niemieckim nazistowskim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau (1944-1945). Od 2000 członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, od 2009 przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie; od 2021 przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego.

Igor Shchupak Dyrektor Ukraińskiego Instytutu Badań nad Holokaustem „Tkuma” (1999-2002, 2004- obecnie) oraz Muzeum „Pamięć żydowska i Holokaust na Ukrainie” w Dnieprze (2010- obecnie). Był redaktor naczelny wydawnictwa „Premier” (Zaporoże, Ukraina), oraz redaktor naczelny tygodnika „Forum” (Toronto, Kanada). Igor Shchupak jest też członkiem Editorial Board of Institute for Euro-Asian Jewish Studies (EAJC) w Izraelu oraz członkiem Rady Naukowej czasopisma naukowego „Wojna i Pamięć” Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Rabin Szalom Dow Ber Stambler Urodził w Kefar Chabad w Izraelu, a w 2005 r. wraz z rodziną przyjechał do Polski. Założył i prowadzi Centrum Chabad Lubawicz w Warszawie oraz Fundację Chai. Wspólnie z dziennikarzem Filipem Memchesem napisał książkę „Ekonomia w judaizmie”. Rabin Szalom Dow Ber Stambler jest jednym z liderów społeczności żydowskiej w Polsce.

Mateusz Szpytma Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Założyciel i twórca Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, którym kierował w latach 2015-2016. Jest autorem i współautorem wielu publikacji naukowych i historycznych. 

Ada Willenberg Krystyna (Ada) Willenberg (z domu Lubelczyk) jest wdową po Samuelu Willenbergu, który uciekł z obozu zagłady w Treblince. Sama Ada Willenberg uciekła z getta warszawskiego. Od 1950 r. mieszka w Izraelu. Ada Willenberg jest autorką książki „Skok do życia”.

Stanisław Zalewski Aresztowany przez Niemców w wieku zaledwie 18 lat, przeszedł przez obozy Auschwitz-Birkenau i Mauthausen. Obecnie pełni funkcję prezesa Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.

Oświadczenie

Stowarzyszenia Romów w Polsce

z dnia 15 listopada 2023 r.

„Czy Romowie w Koszarach mają Pegasusa?”

W dniu 25 października 2023 r. na stronie https://limanowa.in/aktualnosci/koszary-w-ogniu-konfliktu-sila-jest-w-tym-gettcie/68396 ukazał się artykuł „Koszary w ogniu konfliktu. Siła jest w tym getcie”.

Na wstępie autor artykułu stwierdził:

„Konflikt pomiędzy Romami a pozostałymi mieszkańcami Koszar zdaje się eskalować, a relacje pomiędzy dwiema grupami pogarszają się z powodu procederu spalania odpadów. Siła jest w tym getcie – skazują przedstawiciele lokalnej społeczności, którzy domagają się przesiedlenia części mieszkańców osady.”

Właśnie wypalanie przez koszarskich Romów elektronarzędzi, kabli oraz innego sprzętu w którym znajdują się cenne metale stało się powodem październikowej wizyty telewizyjnej ekipy TVP nagrywającej program „Alarm!” Po zaatakowaniu ekipy przez mieszkańców osiedla Koszary ewakuowała się ona do remizy OSP w Łososinie Dolnej, gdzie odbyło się jej spotkanie z nieromskimi mieszkańcami Koszar. Zdaniem tych mieszkańców głównym problemem z punktu widzenia lokalnej społeczności jest spalanie przez Romów odpadów w sytuacji zupełnej bezkarności i bezradności lokalnych władz oraz państwowych służb. Mieszkańcy stwierdzili, że na 141 zgłoszeń wypalania odpadów w okresie 2023 r. znalazł się tylko jeden świadek, gdyż wszyscy boją się romskiej solidarności. 

Działania straży pożarnej przypominają „ciuciubabkę”, gdyż po zgłoszeniu wypalania strażacy niezwłocznie przyjeżdżają do osiedla by ugasić pożar. Tymczasem pożaru nie ma gdyż Romowie go ugasili. Po kilku godzinach znowu zgłaszane jest wypalenie odpadów i sytuacja się powtarza tzn. jest to kolejny fałszywy alarm. 

I w tym momencie dochodzimy do clou sprawy. Otóż sąsiedzi Romów stwierdzają wprost, że „Romowie prowadzą nasłuch radiowy na odpowiedniej częstotliwości, więc dobrze wiedzą, kiedy straż otrzymuje zgłoszenie i wyjeżdża. Strażacy przyjeżdżają na miejsce, zastają zgaszone ognisko i odjeżdżają.” 

Wszystko to dzieje się w latach dwudziestych XXI wieku w centrum Europy, w państwie, który wg artykułu 2 Konstytucji jest „demokratycznym państwem prawnym”. Jednocześnie w państwie tym obowiązują rygorystyczne przepisy dotyczące ochrony środowiska i utylizacji odpadów. 

W państwie tym zgodnie z art. 7 działają na podstawie i w granicach prawa organy samorządowe oraz państwowe, których podstawowym prawnym obowiązkiem jest dbanie o przestrzeganie prawa i porządku. Jak to jest możliwe, że wieloletnie naruszanie prawa jakim jest spalanie odpadów jest tolerowane i nikt nie jest w stanie zakończyć tego intratnego dla Romów procederu?

Chyba, że chodzi o coś innego. Otóż wydaje się nam, że Romowie w Koszarach za sprzedane metale kolorowe uzyskane z wypalania zakupili – wzorem CBA – słynne urządzenie izraelskie szpiegujące o nazwie „Pegasus”, pozwalające na „nasłuch radiowy na odpowiedniej częstotliwości”. Dzięki temu urządzeniu będą mogli jeszcze przez wiele lat prowadzić wskazany interes bez jakichkolwiek szykan ze strony władz. Na marginesie można zapytać co w tej sytuacji czyni lokalny urząd skarbowy, przecież wypalanie elektronarzędzi (odpadów) to jest prowadzenie działalności gospodarczej? Łatwiej ukarać kioskarza za niewydanie paragonu!

W związku z tym stwierdzamy, że skoro wszystkie władze nie mogą sobie poradzić z bezprawnym spalaniem odpadów, to nawet nie można pomarzyć o zlikwidowaniu romskiego osiedla – getta. Chyba, że chodzi o pozorowanie działań a nie o wytyczenie czasu i działań kiedy osiedle zostanie zlikwidowane, ale aż boimy się pomyśleć by władza była taka bezsilna a jednocześnie zdeprawowana. 

Prezes Zarządu Roman Kwiatkowski

Oświadczenie

Stowarzyszenia Romów w Polsce z dnia 11 września 2023 r.

w sprawie opublikowania przez Komendę Miejską Policji w Gliwicach informacji o poszukiwanym oszuście (ciąg dalszy)

W dniu 23 sierpnia 2023 r. opublikowaliśmy oświadczenie w sprawie ukazania się na stronie Komendy Miejskiej Policji w Gliwicach informacji zatytułowanej „Publikujemy wizerunek – kto rozpoznaje tego mężczyznę”. W informacji tej Policja napisała, że prowadzi dochodzenie dotyczące oszustwa metodą „na lekarza/chorą córkę” oraz, że wytypowano oszusta prawdopodobnie narodowości romskiej.

W oświadczeniu stwierdziliśmy, że taka praktyka Policji ma charakter stygmatyzujący, co szeroko uzasadniliśmy.

W dalszej części oświadczenia poinformowaliśmy, że w dniu 21 sierpnia 2023 r. wystąpiliśmy do Komendanta Miejskiego Policji w Gliwicach o ustosunkowanie się do sprawy oraz powiadomienie o podjętych decyzjach.

Dnia 1 września 2023 r. otrzymaliśmy od Zastępcy Komendanta Policji w Gliwicach odpowiedź na naszą interwencję. Odpowiedź ta jest dla nas potrójnie zaskakująca:

1) przyszła już po tygodniu od wystąpienia;

 2) jest konstruktywna, jasno stwierdzająca, że „celem zapobiegnięcia podobnym sytuacjom w przyszłości, ze wskazanym policjantem (nasz dopisek: autorem informacji na stronie Policji) przeprowadzono stosowną rozmowę i omówiono przedmiotowe zagadnienie”;

3) w znakomitej większości adresaci naszych wystąpień nie odpowiadają w ogóle lub odpowiadają w sposób wykrętny bezzasadnie oddalając nasze zarzuty.

W związku z powyższym w dniu dzisiejszym wystąpiliśmy do Komendanta Policji w Gliwicach z podziękowaniem za szybką i merytoryczną odpowiedź.

Mamy nadzieję, że wskazana praktyka stanie się standardem w działalności władzy publicznej oraz publicznych mediów. 

Roman Kwiatkowski

Prezes Zarządu Stowarzyszenia

Oświadczenie

Stowarzyszenia Romów w Polsce

z dnia 26 sierpnia 2023 r. 

w sprawie opublikowania przez Komendę Miejską Policji w Gliwicach informacji o poszukiwanym oszuście

W dniu 17 lipca 2023 r. na stronie Komendy Miejskiej Policji w Gliwicach https://gliwice.gov.pl/ka9/informacje/wiadomosci ukazała się informacja zatytułowana „Publikujemy wizerunek – kto rozpoznaje tego mężczyznę?”. W informacji czytamy: „Detektywi z wydziału ds. zwalczania przestępczości przeciwko mieniu gliwickiej komendy, prowadząc dochodzenie dotyczące oszustwa „na lekarza/chorą córkę”, do jakiego doszło 31 maja br . w Gliwicach, dzielnicy Sikornik, ponownie natrafili na trop – poniżej publikujemy zdjęcie mężczyzny podejrzewanego o związek ze sprawą. Podejrzany/odbierający pieniądze, którego wytypowano w trakcie dochodzenia, a widniejący na załączonej fotografii, mężczyzna w wieku 25-35 lat, wysoki, średniej budowy ciała, posiadający ciemny zarost (krótka broda i wąs), prawdopodobnie narodowości romskiej.” 

Co pewien czas dowiadujemy się o poszukiwaniu przez Policję osób podejrzewanych o popełnienie różnych przestępstw, w tym oszustów żerujących na starszych osobach metodą na wnuczka/lekarza. Nie dziwi więc pokazywanie przez Policję portretu (zdjęcia) osoby podejrzanej o wskazane przestępstwo. 

Jednakże informacja Policji w Gliwicach różni się od innych podobnych jednym istotnym szczegółem, który wyeksponowaliśmy powyżej tłustym drukiem. Nie wiadomo z jakich powodów, chyba, że chodzi o ciemny zarost przestępcy oraz stereotypy, autor informacji stwierdził, że sprawcą prawdopodobnie był mężczyzna narodowości romskiej. Z punktu widzenia naszej mniejszości to stwierdzenie jest wyjątkowo stygmatyzujące i naganne, można rzec szokujące.  Po pierwsze – co oznacza słowo „prawdopodobnie”, czyli być może lub nie wiadomo na pewno, ale skoro miał ciemny zarost to może chodzić tylko o obywatela polskiego – Roma. Policja założyła a priori (bez dowodów) , że mężczyzna o ciemnym zaroście może być tylko Romem. Nigdy nie stwierdziliśmy by Policja poszukiwała obywatela polskiego narodowości polskiej. Zauważamy, że w Polsce jest minimum kilka milionów polskich obywateli (mężczyzn) posiadających ciemny zarost, w tym Polaków, Żydów, Ormian, Gruzinów, Tatarów, czy Arabów. Jednakże dla funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji w Gliwicach osoba o ciemnym zaroście może mieć tylko romskie pochodzenia. A jeśli byłaby to osoba prawdopodobnie należąca do innej narodowości, to tego nie można podać, gdyż byłyby protesty odpowiednich ambasad, konsulatów, czy władz państwowych. Ponieważ za Romami nikt się nie postawi więc ich narodowość w każdym przypadku można podać bez żadnych zahamowań.

Po drugie – wskazana sprawa jest niezwykle ważna z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz przestrzegania standardów praworządności, w tym praw obywateli. Do tej pory uważaliśmy, że Policja to jest świątyni prawa – instytucja w której wskazane standardy są szanowane. Dla Policji narodowość przestępcy winna być trzeciorzędową przesłanką, gdyż przestępcę należy ujawnić i oddać wymiarowi sprawiedliwości do osądzenia. Jeśli Policja posiada informacje o narodowości sprawcy winna je wykorzystać tylko w pracy operacyjnej. 

Po trzecie – z naszych doświadczeń wynika, że każdorazowo po podaniu przez media, iż sprawcą jakiegoś niegodnego czynu był obywatel polski pochodzenia romskiego, pojawiają się w Internecie stygmatyzujące oraz nienawistne wpisy pod naszym adresem. Nie inaczej jest w przypadku omawianej Informacji. Ciekawe, czy jeśli okaże się, że oszustem była osoba narodowości polskiej lub innej ale nie romskiej, czy Komenda Policji w Gliwicach opublikuje na swojej stronie specjalną informację przepraszającą naszą mniejszość? 

Po czwarte – znamiennym dla sprawy jest przypadek opisany w dniu 8 sierpnia 2023 r. w „Tygodniku Podhalańskim”. W artykule zatytułowanym „„Oburzenie na Podhalu. Przyłapani pod mostem.”Wstyd”” napisano, że ortodoksyjni przybysze, którzy mieli na głowach mycki i pejsy kąpali się nago w potoku przy „zakopiance” obok placu zabaw dla dzieci w Poroninie. Mężczyźni ci uciekli na widok przybyłych policjantów. Zachowanie ortodoksyjnych z myckami i pejsami było niewątpliwie naruszeniem przynajmniej Kodeksu wykroczeń. W ślad za tym artykułem wiele portali internetowych powieliło informację o kąpiących się mężczyznach, jednakże ani słowem nie wspominając o ich narodowości.  Wyobraźmy sobie tytuły artykułów lub treść informacji Komendy Miejskiej Policji w Gliwicach gdyby w Poroninie chodziło o Romów! Wtedy poprawność już nie obowiązuje. I tu jest właśnie istota problemu zwanego potocznie stygmatyzacją, a tak naprawdę to jest klasyczna dyskryminacja.

Romowie niczego więcej nie pragną poza tym by traktować ich w taki sam sposób jak zwykłych obywateli.

Niezależnie od opublikowania niniejszego oświadczenia informujemy, że w dniu 21 sierpnia 2023 r. wystąpiliśmy do Komendanta Miejskiego Policji w Gliwicach o ustosunkowanie się do sprawy oraz powiadomienie o podjętych decyzjach. Równocześnie o sprawie powiadomiliśmy Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Roman Kwiatkowski

Prezes Zarządu Głównego