Dialog-pheniben nr 1/2024
Z ogromnym szacunkiem i poczuciem odpowiedzialności oddajemy w Wasze ręce wydanie specjalne „Dialogu-Pheniben”, kt.re w całości poświęcone jest pamięci o romskim Holokauście – Zagładzie, która przez wiele lat pozostawała w cieniu gł.wnego nurtu historycznej narracji. To wydanie jest wyjątkowe, ponieważ upamiętnia 80. rocznicę likwidacji obozu Zigeunerlager w Auschwitz-Birkenau, jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii naszego narodu, a jednocześnie symbol oporu, pamięci i dążenia do prawdy.
Pliki do pobrania:
Publikacja została wydana dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/.w i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Dre daja publikacja sy zacindle poglądy autorengre i na można te poruwnineł łen ki stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
19 stycznia 2025 roku w Gliwicach-Bojkowie odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Marszu Śmierci – dramatycznego wydarzenia związanego z ewakuacją więźniów obozu Auschwitz-Birkenau w styczniu 1945 roku. W obchodach wzięli udział przedstawiciele społeczności romskiej, w tym Roman Kwiatkowski, Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce, oraz Władysław Kwiatkowski, Dyrektor Centrum Historii i Kultury Romów w Polsce.
Ceremonia rozpoczęła się na cmentarzu w Bojkowie, gdzie zgromadzeni oddali hołd ofiarom Marszu Śmierci. Prezes Roman Kwiatkowski wygłosił przemówienie w imieniu społeczności romskiej , przypominając o niewyobrażalnym cierpieniu ofiar, w tym Romów, Żydów i Polaków, którzy stracili życie podczas tej tragicznej drogi. W swoim wystąpieniu podkreślił, jak ważne jest, aby pamięć o tych wydarzeniach przetrwała i była lekcją dla przyszłych pokoleń. „Dzisiejsze uroczystości to nie tylko hołd dla tych, którzy zginęli, ale także zobowiązanie do walki z nienawiścią, która była źródłem tej tragedii” – powiedział.
Wyjątkowym momentem ceremonii było odsłonięcie tablicy informacyjnej w języku angielskim pod pomnikiem ofiar Marszu Śmierci. Tego symbolicznego aktu dokonał Prezes Roman Kwiatkowski, przypominając, że tragedia Marszu dotknęła ludzi różnych narodowości, w tym społeczności romskiej.
Podczas uroczystości delegacje złożyły kwiaty w pięciu symbolicznych miejscach: przy głównym monumencie ofiar Marszu Śmierci, przy grobie rodziny Kropornickich – więźniów KL Auschwitz, przy grobie masowym ofiar marszu, a także przy miejscach upamiętniających Mieczysława Kułakowskiego i Emila Czicha, więzionych w Auschwitz. Każde z tych miejsc przypominało o ofiarach, które straciły życie w czasie wojny i które muszą pozostać w naszej zbiorowej pamięci.
Po zakończeniu ceremonii odbyła się konferencja prasowa, podczas której liderzy instytucji i organizacji, w tym Roman Kwiatkowski, mieli okazję przedstawić swoje stanowisko dotyczące zachowania pamięci historycznej oraz przeciwdziałania współczesnym formom nienawiści i dyskryminacji.
Obchody te były nie tylko chwilą refleksji i oddania hołdu ofiarom, ale także przypomnieniem o konieczności dialogu, edukacji i współpracy w walce o lepszą, bardziej sprawiedliwą przyszłość. Stowarzyszenie Romów w Polsce oraz Centrum Historii i Kultury Romów dziękują organizatorom za możliwość uczestnictwa w tym ważnym wydarzeniu, które łączy nas wszystkich we wspólnym zobowiązaniu do zachowania pamięci.
Oświadczenie
z dnia 14 stycznia 2025 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w sprawie rasizmu w polskim sporcie
W dniu 27 grudnia 2024 r. w Sanoku podczas meczu hokejowego polskiej ekstraklasy pomiędzy STS Sanok a JKH GKS Jastrzębie doszło do rasistowskiego incydentu. Zawodnik sanockiej drużyny Konrad Filipek (reprezentant Polski w tej dyscyplinie) podczas spięcia na lodzie nazwał Romana Raca swojego konkurenta z Jastrzębia „cyganem”. Kadrowicz użył takiego epitetu, gdyż słowacki zawodnik Roman Rac ma romskie pochodzenie. Zachowanie zawodnika z Sanoka sędziowie zakwalifikowali jako rasistowskie nakładając nań karę meczu oraz odsyłając do szatni. Nadto po zawodach decyzją Arbitra Dyscyplinarnego Polskiego Związku Hokeja na Lodzie Konrad Filipek został dodatkowo zawieszony na okres jednego miesiąca. W reakcji na zawieszenie STS Sanok wydał Komunikat w którym stwierdził, „że takie zachowanie nie powinno mieć miejsca na lodzie” oraz, że „Konrad Filipek przeprosił zawodnika drużyny przeciwnej za swoje zachowanie, wyrażając skruchę i żal z powodu użytych słów”.
Cała sprawa jest opisana na stronie: https://hokej.net/ reprezentant polski zawieszony za rasizm.
Zdaniem Stowarzyszenia Romów w Polsce wskazane zachowania sędziów, Związku Hokeja na Lodzie a także klubu sportowego z Sanoka winno mieć charakter wzorcowy i być przykładem jak szybko i skutecznie należy reagować na rasistowskie zachowania niektórych zawodników, w opisanym przypadku reprezentanta Polski. Stanowią one także wskazówkę dla młodych zawodników, że należy szanować swojego przeciwnika niezależnie od jego pochodzenia etnicznego.
Zauważamy także z przykrością, że to co dla Polskiego Związku Hokeja na Lodzie jest działaniem nagannym i karalnym, w dalszym ciągu dla polskiej Prokuratury nie ma „znamion czynu zakazanego”, która mimo dużo cięższego gatunku czynów zakazanych każdorazowo odmawia nawet wszczęcia postępowania karnego. Może któryś z prokuratorów zapoznał się z opisywanym przypadkiem i pokaże swoim kolegom, że nie można bezkarnie w sposób rasistowski naruszać czyjeś prawa i godność. Państwo Prokuratorzy czekamy na Wasz krok!
Roman Kwiatkowski
Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce
Dnia 19 grudnia 2024 roku, w miejscowości Nur, miała miejsce uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego ofiary Holokaustu Romów. To wydarzenie było możliwe dzięki zaangażowaniu i determinacji Stowarzyszenia Romów w Polsce, które zrealizowało ten projekt ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju”.
Pomnik ten nie tylko stanowi symboliczne upamiętnienie tragicznych wydarzeń z przeszłości, ale również jest wyrazem pamięci i szacunku dla ofiar.
Uroczystość rozpoczęła się o godzinie 12:00, a gości powitał przedstawiciel gospodarzy. Następnie odbyły się krótkie przemówienia, w których głos zabrali:
- Wójt Gminy Nur – Rafał Kruszewski
- Dyrektor CHiKR – Władysław Kwiatkowski
- Potomek bezpośrednich świadków Tadeusz Janiak
Modlitwa za pomordowanych, która odbyła się o godzinie 12:25, była wyrazem pamięci i szacunku dla ofiar. Kulminacyjnym momentem uroczystości było przecięcie wstęgi i poświęcenie pomnika. Wstęgę przecinali:
- Rafał Kruszewski
- Władysław Kwiatkowski
- Andrzej Topaczewski
- Monika Baczar (IPN)
Po ceremonii przecięcia wstęgi, miało miejsce składanie wieńców. Ze strony Centrum Historii i Kultury Romów oraz Stowarzyszenia Romów w Polsce, wieniec złożyli: Dyrektor CHIKR Władysław Kwiatkowski oraz prof. Sławomir Kapralski
To ważne wydarzenie w historii Romów w Polsce nie tylko upamiętnia ofiary Holokaustu, ale również symbolizuje jedność i współpracę między społecznościami. Inicjatywa ta spotkała się z ogromnym odzewem ze strony lokalnej społeczności, która od początku była aktywnie zaangażowana w proces upamiętniania miejsca romskiej kaźni. Przedstawiciele lokalnej społeczności brali udział w obchodach odsłonięcia pomnika, co jeszcze bardziej podkreśla znaczenie tego symbolicznego miejsca pamięci.
Odsłonięcie pomnika w Nurze jest nie tylko aktem upamiętnienia przeszłości, ale również ważnym krokiem w kierunku budowania lepszej przyszłości opartej na wzajemnym szacunku i zrozumieniu.
Oświadczenie
Stowarzyszenia Romów w Polsce
z dnia 9 grudnia 2024 r.
w sprawie wypowiedzi posła Przemysława Wiplera na serwisie społecznościowym X odnośnie do głosowania nad budżetem Państwa na 2025 r. w części dotyczącej Programu romskiego
W dniu 6 grudnia 2024 r. o godz. 9:41:44 na serwisie społecznościowym X ukazała się następująca wypowiedź posła Przemysława Wiplera:
„Zgłosiliśmy jako Konfederacja poprawkę wycinającą z budżetu miliony na … integrację Cyganów. Poparło ją aż dwóch posłów PIS. Dwóch. Taka to prawica.”
Głosowanie dotyczyło przyznania Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji środków na prowadzenie w 2025 r. „Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021 – 2030” (dalej: Program rządowy).
Z cytowanej wypowiedzi wynika, że poprawka do projektu ustawy budżetowej autorstwa Konfederacji została odrzucona, co zirytowało posła Przemysława Wiplera, który niezwłocznie po przegranym głosowaniu opublikował na serwisie X swoje rasistowskie przemyślenia. Bo czymże jest jego wypowiedź o „integracji Cyganów”. Jako prawnik, niedoszły doktor nauk prawnych oraz wykładowca akademicki w Collegium Civitas powinien wiedzieć, że zgodnie z ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (art. 2 ust. 4 pkt 2) w Polsce nie ma cygańskiej mniejszości etnicznej, jest natomiast mniejszość romska – Romowie. Używanie epitetów „Cygan, cygański” jest obraźliwe i ma charakter rasistowski, o czym wielokrotnie wypowiadali się: Rzecznik Praw Obywatelskich, Rada Etyki Mediów, czy sądy i prokuratura. Jak podaliśmy powyżej Program rządowy posługuje się ustawową nazwą mniejszości. Dlaczego więc czołowy przedstawiciel Klubu poselskiego „Konfederacja” wypowiada się względem innych obywateli polskich w taki sposób, czy jest to zdanie całego Klubu, czy tylko posła Przemysława Wiplera? Nie słyszeliśmy by wymieniony poseł w stosunku do innych mniejszości też używał obraźliwych epitetów. Widać w stosunku do naszej niewielkiej mniejszości jest to dopuszczalne!
Drugi element tej wypowiedzi związany jest z przyznaniem MSWiA „milionów na integrację Cyganów”. Wypowiedź ta potwierdza stanowisko Stowarzyszenia Romów w Polsce o wielkiej szkodliwości prowadzenia Programu rządowego dla mniejszości romskiej. Romowie z tego Programu mają niewiele, gdyż znakomitą większość środków pozyskują gminy na prowadzenie przeróżnych własnych zadań, o czym lokalni Romowie często nawet nie wiedzą. Ale jak widać nawet prominentni posłowie tego nie wiedzą.
Wreszcie należy dodać, że na wpis posła błyskawicznie zareagowali wszelkiej maści „nienawistnicy”, którzy wyrazili swoje poglądy na temat Romów. W ten sposób potwierdziło się powiedzenie o winie kowala i powieszeniu niewinnego.
Z uwagi na bulwersujący i rasistowski wpis o sprawie powiadomiliśmy Marszałka Sejmu, sejmową Komisję Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz kierownictwo Klubu poselskiego Konfederacja.
Roman Kwiatkowski
Prezes Stowarzyszenia
Z wielkim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Tadeusza Jakubowicz, ocalałego z Holocaustu i wieloletniego przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, był człowiekiem niezwykłym, który poświęcił swoje życie służbie innym i budowaniu dialogu międzykulturowego. Z ogromnym smutkiem żegnamy Tadeusza – naszego przyjaciela, człowieka, który zawsze wspierał naszą romską sprawę i na zawsze zostanie w naszych sercach. Tadeusz był symbolem odwagi i niestrudzonego zaangażowania, które inspirowało każdego, kto miał szczęście go spotkać.
Drogi Tadeuszu, dziękujemy za Twoją obecność, za wszystko, czego nas nauczyłeś i za serce, które okazywałeś każdemu, niezależnie od pochodzenia. Spoczywaj w pokoju, przyjacielu. Na zawsze zostaniesz częścią naszej historii i pamięci.
Dla Romów pamięć o zmarłych i jej pielęgnowanie to wyjątkowa część dziedzictwa kulturowego. Zmarły w kulturze romskiej nadal zajmuje ważne miejsce w społeczności, a rodzina dba o jego pamięć i szacunek dla jego życia. W okresie Wszystkich Świętych Romowie odwiedzają groby bliskich, by wspominać ich życie i opowiadać o ich wartościach młodszym pokoleniom. Jest to czas, w którym rodzina gromadzi się, dzieląc się opowieściami i wspomnieniami, co wzmacnia, poczucie więzi między pokoleniami.
Pamiętając o tych, którzy odeszli, uczymy się doceniać każdą chwilę i dążyć do nadania naszemu życiu głębszego sensu i pielęgnować więzi z bliskimi, które nadają mu wartości.
Dzięki współpracy Stowarzyszenia Romów w Polsce i Oświęcimskiego Instytutu Praw Człowieka uczniowie oświęcimskich szkół średnich mieli okazję posłuchać na ten temat dyskusji z udziałem Bogdana Białka, prezesa Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, Władysława Kwiatkowskiego, dyrektora Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu oraz Bogdana Wasztyla, publicysty i byłego redaktora naczelnego kwartalnika „Dialog- Pheniben”. Rozmowę poprowadził prof. Sławomir Kapralski z Instytutu Socjologii UKEN w Krakowie.
To nieznana, nieopisana i nieprzepracowana historia pogromu oświęcimskiego z 1981 roku, kiedy z na pozór banalnego wydarzenia mogło dojść do podpalenia domu, w którym schronili się Romowie. W 43. rocznicę tragicznych wydarzeń w Oświęcimiu reportaż o tej historii znajdą państwo pod linkiem:
Projekt realizowany w ramach programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021-2030
21 października 2024 o godzinie 12.00 zapraszamy młodzież szkół śrrednich do auli Bibilioteki Galeria Książki w Oświęcimiu na debatę. W dyskusji wezmą udział: Bogdan Białek, prof. Sławomir Kapralski, Władysław Kwiatkowski, Bogdan Wasztyl.
Punktem wyjścia do rozmowy będą wydarzenia jakie rozegrały się w Oswięcimiu z 21 na 22 Października 1981 r., które stanowią nadal historię pełną niedomówień i przemilczeń.
