Oświadczenie wydane w związku z „Informacją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat aktualnej sytuacji osiedla romskiego w Maszkowicach”
Oświadczenie
z dnia 15 czerwca 2021 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
wydane w związku z „Informacją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat aktualnej sytuacji osiedla romskiego w Maszkowicach”
W dniu 16 czerwca 2021 r. sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych zaplanowała posiedzenie, w trakcie którego będzie rozpatrywała Informację Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat aktualnej sytuacji osiedla romskiego w Maszkowicach (Małopolska).
Z Informacji wynika, że osiedle to zamieszkuje 56 rodzin (około 225 osób) żyjących w trudnych warunkach mieszkaniowych i bytowych. W związku z tymi warunkami w dniu 11 lipca 2017 r. Wojewoda Małopolski powołał specjalny „Zespół do spraw rozwiązywania problemów mieszkaniowych i sytuacji społeczno-bytowej mniejszości romskiej w Maszkowicach.” W skład tego Zespołu wchodzą przedstawiciele najważniejszych władz wojewódzkich (poza Wojewodą, Inspekcja Budowlana, Policja, Straż, Sanepid, Kuratorium Oświaty i Wychowania, Ochrona Środowiska, Inspekcja Transportu Drogowego oraz inne służby Wojewody). Zespół ten w ciągu 4 lat spotkał się na 13 posiedzeniach w trakcie których zajmowano się rozwiązaniem problemu tego osiedla. Wg Informacji nastąpiła poprawa warunków mieszkaniowych i bytowych rodzin romskich, gdyż wykonano sieć kanalizacyjną, zakupiono nowe kontenery mieszkalne, przeprowadzono remonty w kontenerach , wykonano instalację wodno-kanalizacyjną , a także wymieniono piece grzewcze w budynkach.
W dalszej części Informacji Minister przedstawił działania wójta Gminy Łącko mające na celu rozwiązanie problemów mieszkańców osiedla Maszkowice. Działania te kosztowały Państwo Polskie (dotacje MSWiA dla Gminy Łącko) w okresie od 2015 r. do 2021 r. łącznie 8 887 810 zł, zaś w okresie od 2001 – 2013 – kwotę 1 537 198 zł. Razem więc za lata 2001 – 2021 (bez danych z 2014 r.) wydano na wymieniono osiedle 10 425 008 zł.
Minister podaje nadto, że obecnie w stosunku do 34 „właścicieli” domów (na osiedlu mieszka 56 rodzin) prowadzone jest postępowanie egzekucyjne zmierzające do realizacji nakazu rozbiórki zbudowanych „obiektów”, z czego tylko w dwóch ostatnich latach 14 nowych postępowań egzekucyjnych.
W końcowej części Informacji Minister stwierdził, że działania podejmowane przez Wójta Gminy z dotacji otrzymanych z MSWiA dotyczyły – poza sprawami mieszkaniowymi – także działań edukacyjnych, wsparcia społecznego, prozdrowotnych a także w zakresie aktywizacji bezrobotnych.
Kończąc Informację Minister stwierdził, że wskazane działania stanowią potwierdzenie zasadności wprowadzenia przez administrację rządową specjalnych instrumentów mających na celu poprawę sytuacji mniejszości romskiej. Działania te mogą stanowić przyczynek do dalszej dyskusji o ich rezultatach w kontekście Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021 – 2030.
Takie dane zawiera Informacja Ministra. A jaka jest rzeczywistość? Poniżej przedstawiamy nasze uwagi do dokumentu, którym mają się zająć posłowie z Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
1)Na wstępie Stowarzyszenie zauważa, że władze centralne (MSWiA) a także wojewódzkie (Zespół Wojewody) nie mają od lat żadnego pomysłu na rozwiązanie problemu dzikiego (nielegalnego) osiedla w Maszkowicach. Osiedle to – jak koczowisko rumuńskich Romów w Poznaniu – przez ponad 20 lat zupełnej bezkarności jego mieszkańców rozrosło się już do takich rozmiarów, że działania podejmowane przez władze centralne (MSWiA) oraz wojewódzkie (Zespół Wojewody) nie przyniosą pozytywnych rezultatów. Skoro przez 4 lata Zespół spotkał się 13 razy a w czerwcu br. planowane jest czternaste spotkanie i w tym czasie na 56 rodzin wszczęto aż 34 postępowania egzekucyjne zmierzające do wyburzenia zbudowanych nielegalnie i zamieszkiwanych domów, to czym zajmowali się jego członkowie.
Przecież musieli zauważyć, że podstawową sprawą jest podjęcie decyzji, czy utrzymać osiedle w dotychczasowym wymiarze, legalizować dzikie domostwa i dopiero następnie wydawać publiczne środki na remonty kontenerów i budynków, kanalizację , instalacje wodno-kanalizacyjną i centralnego ogrzewania oraz inną infrastrukturę, czy też jak od lat nasze Stowarzyszenie podpowiada: zlikwidować osiedle w Maszkowicach wcześniej budując - jako zadanie gminy – w gminie Łącko, czy w sąsiednich gminach kilka bloków socjalnych dla romskich mieszkańców osiedla ale także dla uboższych obywateli mających kłopoty mieszkaniowe z tych gmin. Takie rozwiązanie znaleziono w Kętach, czy w Żywcu.
Zastanawiamy się dlaczego w trakcie wymienionego Zespołu nie zabrał głos jego członek Małopolski Inspektor Nadzoru Budowlanego, czy jego odpowiednik z Nowego Sącza? Dlaczego nie poinformował członków Zespołu, że jeśli prawo ma być szanowane to osiedle winno w obecnym kształcie zniknąć i egzekucja winna zakończyć się rozbiórką nielegalnych budowli? Tymczasem Zespół abstrahując od decyzji rozbiórkowych przechodzi do porządku dziennego zajmując się sprawami drugorzędnymi. W ten sposób minęły 4 lata od jego powołania i sprawa rozwiązania problemu praktycznie stoi w miejscu.
2) W takiej sytuacji wydanie prze Państwo z Programu rządowego 10 425 00 zł tylko na wymienione osiedle nie może być traktowane jako racjonalne i gospodarne. Wydano środki, które w przypadku rozbiórki osiedla będą bezpowrotnie stracone, gdyż prawdopodobnie na terenie osiedla Maszkowice nie wolno będzie budować wymienionych wyżej bloków (budynków), komu więc będzie potrzebna kanalizacja, sieć wodna, czy centralnego ogrzewania. W takiej sytuacji zachodzi pytanie dlaczego władza publiczna kontynuuje działania na rzecz osiedla, które w państwie prawnym winno już dawno zniknąć z mapy?
Okres 20 lat funkcjonowania Programu rządowego na rzecz m.in. pudrowania funkcjonowania osiedla w Maszkowicach jest wyrazem bezsilności władzy ( niezależnie od tego kto rządzi) w rozwiązywaniu problemu.
Problemem osiedla Maszkowice zajmowały się w ostatnich 20 latach: MSWiA, władze województwa małopolskiego (w tym Zespół Wojewody), wójt gminy Łącko, posłowie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych (kilka wizyt na osiedlu Maszkowice oraz posiedzeń w Sejmie). Jaki efekt z tych działań? Jak wskazaliśmy praktycznie żaden a nawet można powiedzieć jest coraz gorzej, gdyż liczba nowych nielegalnych „domów” oraz mieszkańców osiedla rośnie w sposób niekontrolowany. Nie chcemy prorokować, ale za 10 lat osiedle nadal będzie funkcjonować, władze budowlane nadal będą prowadzić egzekucje nakazu rozbiórki, w międzyczasie Romowie nielegalnie zbudują 100 nowych domów, zaś liczba mieszkańców sięgnie 500 osób. Władze wszystkich szczebli będą się nadal spotykać i dywagować, co zrobić i jak wydać kolejne 20 milionów zł,żeby poprawić warunki życia mieszkańców osiedla Maszkowice.
3) Szczególnie bulwersująca dla naszego Stowarzyszenia jest informacja Ministra o działaniach wójta gminy Łącka (za dodatkowe pieniądze publiczne, w tym z Programu rządowego) w zakresie edukacji, polepszenia warunków mieszkaniowych i bytowych, wsparcia bezrobotnych oraz poprawy sytuacji zdrowotnej, poparta przykładami konkretnych działań w poszczególnych zakresach:
a) w zakresie edukacji: prowadzenie zajęć wyrównawczych, logopedycznych i korekcyjno-kompensacyjnych, zatrudnienie 2 asystentów edukacji romskiej oraz 4 nauczycieli wspomagających, dowóz dzieci do szkoły, prowadzenie świetlicy, czy budowa sali gimnastycznej. Problem w tym, że wszystkie te działania winny być realizowane w ramach systemu oświatowego w oparciu o obowiązujące ustawodawstwo. Zauważamy, że asystenci oraz nauczyciele finansowani są z funduszu oświatowego, dzieci dowożone są do szkół niezależnie od przynależności etnicznej itd.
b) na temat poprawy warunków mieszkaniowych szeroko pisaliśmy powyżej. Zauważamy jednak, że problem mieszkaniowy winien być rozwiązywany dla wszystkich mieszkańców a nie tylko dla Romów.
c) W informacji podano iż bezrobotni Romowie uzyskali wsparcie ze strony Ośrodka Pomocy Społecznej i Zakładu Gospodarki Komunalnej w Łącku, które to jednostki aktywizowały osoby bez pracy (za dodatkowe publiczne pieniądze). Jakie są efekty tych działań. Obawiamy się, że ani jedna osoba nie podjęła stałej pracy, ale tego nie ma w Informacji.
d) wreszcie w Informacji podano, że w ramach działań prozdrowotnych zatrudniono pielęgniarkę środowiskową oraz położną, zakupiono niezbędne leki, środki opatrunkowe i medyczne a także zorganizowano badania i szczepienia. Zauważamy, że wszystkie te działania winny być realizowane w ramach krajowego systemu ochrony zdrowia. Przecież Romowie nie są Indianami w XIX -wiecznej Ameryce.
5) Stowarzyszenie zauważa wreszcie, że wprowadzenie programu rządowego 500 plus spowodowało w przypadku rodzin romskich w osiedlu Maszkowice , że rodziny te w większości wielodzietne, zyskały (oprócz dotychczasowych dochodów) po 2 do 3 tysięcy złotych miesięcznie, w związku z czym przy pełnym populacyjnym ubezpieczeniu zdrowotnym, pomocy ośrodków pomocy społecznej stać je na pokrywanie kosztów, jak w przypadku rodzin w tzw. społeczeństwie większościowym.
Podsumowując oświadczenie zauważamy, że przedstawiona przez Ministra Informacja stanowi dowód na wieloletni brak efektywności Programu rządowego a także działań władz lokalnych przy rozwiązywaniu problemów osiedla Maszkowice. W sprawie tej władze powinny zakończyć dotychczasowe pozorowane działania. Zdaniem Stowarzyszenia – jak podaliśmy wyżej – osiedle Maszkowice winno być zlikwidowane, zaś jego mieszkańcy przeniesieni do kilku koedukacyjnych bloków socjalnych wybudowanych w różnych miejscach, dla uniknięcia nowych gett. Tylko czy ta podpowiedź do kogoś z władz dotrze!
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu